Mevlana sözleri günümüze kadar gelmiş ve hala geçerliliğini korumaktadır. Özellikle de Mevlana’nın öğütlerinden faydalanmak isteyen kişiler Mevlana’nın hayatını da araştırmak durumundadır. Dünya üzerinde pek çok kişi son derece saygıdeğer bir âlim olan Mevlana’yı günümüze taşıyarak bütün öğütlerini ve hayatını araştırmaktadır. Mesnevi üzerinden de çok fazla şey öğrenebileceğimiz Mevlana ile ilgili olarak son derece büyük bir bilgi zenginliği vardır.
Mevlana sözlerine itibar etmekte olan herkes için bir takım kaynaklarda çok farklı sözler mevcuttur. Bu sebepten dolayı da Mevlana’nın çok daha iyi araştırılması ve irdelenmesi adına bir takım önemli gereklilikler mevcuttur. Bu aşamada Mevlana ile ilgili olarak Mesnevi eserini de tartışmak gerekir ve bunları irdelediğimizde çok çarpıcı sözlerle karşı karşıya kalmaktayız.
Eğer ki söz konusu olan şey Mevlana’nın sözleri ise nasıl bir hayat yaşadığını ve nelerden etkilendiğini de bilmek gerekir. Buna istinaden yaşam öyküsünü araştırmak isteyen kişiler pek çok farklı kaynakla karşı karşıya kalacaktır ve Mevlana üzerinde yapılan araştırmaların da çok fazla olduğunu görmekteyiz. Özellikle de bilimsel araştırmalardan söz ederken pek çok farklı vakıfa ve aynı zamanda mahalle ve semte ismini vermiş olan bir kişilikten söz etmekteyiz. Bu sebepten dolayı da ilk önce hayatının öğrenilmesi çok daha faydalı olacaktır.
Mevlana’nın Yedi Öğüdü
Mevlana bugün hala çok fazla kişi tarafından merak edilen ve araştırılan bir kişiliktir ve bu noktada Mevlana’nın yedi öğüdü günümüzde tartışılmaya devam etmektedir. Hatta bu yedi öğüt zaman zaman pek çok yerde karşımıza çıkan ve bizleri hala derinden etkileyen özelliklere sahiptir.
Mevlana’nın genel olarak söylemiş olduğu bu sözler, nasihat yani öğüt olarak toplumu eğitmeye yönelik kullanılmaktadır. Üstelik tamamen toplumsal mesajlar vermesi bakımından da sosyolojik anlamda da değeri vardır. Sonuç olarak Mevlana için bir yaşam felsefesinden söz etmekteyiz ve bu felsefenin yayılması bu öğütlerle olmuştur. Mevlana’nın öğütleri şu şekilde karşımıza çıkar;
1- Şefkat ve merhamette güneş gibi ol
2- Hiddet ve asabiyette ölü gibi ol
3- Cömertlik ve yardım etmede akarsu gibi ol
4- Tevazu ve alçak gönüllülükte toprak gibi ol
5- Başkalarının kusurunu örtmekte gece gibi ol
6- Hoşgörülülükte deniz gibi ol
7- Ya olduğun gibi görün ya göründüğün gibi ol
Mevlana’nın bu sözleri çok fazla şey ifade etmektedir ve Tasavvuf Edebiyatı ile direkt olarak örtüşmektedir. Bu aşamada karşımıza çıkan bu sözlerin genel bir değerlendirmesini yapmak için belirli bir ortak özellik olarak, mütevazılık ve genel olarak herkesin bileceği ve karşılaşabileceği doğallıkta figürler söz konusu olmaktadır. İşte tam olarak da bu noktada tasavvuf edebiyatçılarından ayırt edilen bir özelliği de karşımıza çıkar ve Mevlana için bu kadar anlaşılır ve halka hitap eden sözcükler kullanması bakımından son derece yaygın bir hale gelmiş olması da belirtilmelidir.
Şefkat ve Merhamette Güneş Gibi Ol
Güneş her zaman için sıcaklık sembolüdür ve burada bir benzetme yapmış olan Mevlana şefkat ve merhamette güneş gibi ol diyerek, insanlığı her zaman için iyiliğe çağırmıştır. Çünkü şefkat ve merhamet bir insanda olması gereken ve toplumu da düzenleyen en önemli özelliklerdir. Bu aşamada toplumsal bir mesaj içermesi ve aynı zamanda insanları birbirine yakınlaştırıp zulümleri bitirmek üzere söylemiş olduğu bir sözü görmekteyiz.
Hiddet ve Asabiyette Ölü Gibi Ol
Mevlana hiddet ve asabiyette ölü gibi ol sözü ile yine insanlara çok güzel bir mesaj vermiştir. Bu söz ile asabiyetin ve fevri davranmanın insanlara belli bir noktada zarar vereceğini ve toplumun huzurunu bozacağını düşünerek insanlığa güzel bir öğüt vermiştir.
Bir insan karşılaşmış olduğu bir kötülükle ya da bir haksızlıkla baş etmeye çalışırken tıpkı bir ölü gibi sessiz ve sakin davranırsa çok daha kolay bir şekilde bunlarla mücadele edecektir ve Mevlana bu sözüyle insanları daha sakin olmaya ve zarara uğramalarına ya da uğratmalarına engel olmaya çağırmıştır.
Cömertlik ve Yardım Etmekte Akarsu Gibi Ol
İnsanların her zaman için birbirlerine yardım etmelerini ve bunun için hızlı davranabilmelerini öğütleyen Mevlana; Cömertlik ve yardım etmekte akarsu gibi ol demiştir. Bu da insanlığın tam olarak birbirine karşı güzel şeyler yapmasını öğütleyen bir sözdür.
Tevazu ve Alçak Gönüllülükte Toprak Gibi Ol
Yeryüzünde pek çok şeyin üreticisi esas olarak topraktır. Bu sebepten dolayı da Mevlana, tevazu ve alçak gönüllülükte toprak gibi ol derken bu kadar güzellikleri ortaya çıkartan toprağın ihtişama bürünmeyişini çok güzel anlatmıştır. Yani bu noktada insanların ne kadar zengin ya da bir işte başarılı olursa olsun alçak gönüllü davranmaları gerektiğini çok güzel sembolize etmiştir.
Başkalarının Kusurunu Örtmekte Gece Gibi Ol
Mevlana bu sözüyle kişilerin birbirlerinin sırlarını saklamak için tamamen ketum davranmaları gerektiğini belirtmiştir. Başkalarının kusurunu örtmekte gece gibi ol sözü Mevlana’nın, insanlara vermiş olduğu en önemli öğütlerden biridir. Çünkü gece karanlığında hiç kimse bir şey göremez ve bu benzetmesi ile birlikte insanlara hiç kimsenin kötü yanını veya yapmış olduğu bir ayıbı açığa çıkartmaması gerektiğini belirtmiştir.
Hoşgörülükte Deniz Gibi Ol
Hoşgörülükte deniz gibi ol diyen Mevlana, denizin zenginliklerini anlatmaya çalışmıştır. Tıpkı denizler kadar zengin bir hoşgörüye sahip olmak herkesin birbiriyle güzel geçinmesi adına son derece büyük bir önem taşır.
Ya Olduğun Gibi Görün Ya Da Göründüğün Gibi Ol
Ya olduğun gibi görün ya da göründüğün gibi ol sözü Mevlana’nın en çok bilinen sözüdür. Kibir için söylenmiş bir sözdür ve insanların gözünün yükseklerde olmaması gerektiğini belirtir. Aynı zamanda da kişileri yanıltmamak ve içi dışı bir olmak gibi anlamları da vardır.
Mevlana Kimdir?
Mevlana ile ilgili yapılmış olan bilimsel araştırmalar ışığında Mevlana kimdir sorusuna cevap verirken ilk başta Mevlana’nın tam adını belirtmekte fayda vardır. Günümüzde herkes tarafından Mevlana olarak bilinen bu saygıdeğer kişiliğin tam adı Mevlana Celaleddin Rumi olarak geçer. Tasavvuf edebiyatında karşılaştığımız ve öğretileri ile bütün dünyaya örnek olmuş olan bu kişilik ile ilgili olarak ilk önce doğum yeri merak edilmektedir.
Günümüzde Afganistan topraklarına bağlı bulunan Belh adlı kentte doğan Mevlana, 1207 tarihinde dünyaya gelmiştir. Bu kentten göç ettikten sonra Konya topraklarına yerleşmiş olan Mevlana burada yaşamaya başlamıştır ve burada yaşamaya başladığında daha henüz 21 yaşındadır. O dönemde Selçuklu topraklarına bağlı olarak geçen Konya şehrinde tasavvuf bilinci ile yetişmiş ve bunu yaymaya çalışmıştır. Anadolu’nun ünlü evliyalarından olarak bilinen Mevlana, gençlik dönemini de yaşlılığını da Konya toprakları üzerinde geçirmiş ve tam olarak 17 Aralık 1273 yılında burada vefat etmiştir.
Mevlana ile ilgili olarak neden bu ismi taşıdığı da merak edilmektedir ve bunu da açıklamak gerekirse “Mevlana” sözcüğünün esas anlamı “efendimiz” olarak bilinmektedir. Bu aşamada bir de Rumi sözünün tam olarak ne için söylendiğini belirtmek gerekirse Anadolu topraklarına sonradan gelen kişilere o dönemlerde söylenen bir söz olduğunu da belirtmekte fayda vardır.
Tabii ki de dini ve tasavvufi açıklamaları ve pek çok kişiyi etkileyip geniş kitlelere ulaşması gibi sebeplerle Mevlana ismi verilmiş olan bu kişilik, ölümünden sonra da yüzyıllar boyunca pek çok farklı bilimsel makaleye ve araştırmaya konu olmuştur. Konya topraklarında bugün hala Mevlana ile ilgili pek çok etkinlik düzenlenmekte ve bir muhabbeti de bulunmaktadır.
